Głównym obowiązkiem inspektora pracy jest pokazanie dokumentów zaręczających jego dane osobowe jak również zezwoleń dających prawo do kontroli danej firmy . Wyjątek stanowi okoliczność, w której kontrolujący stwierdzi, że wiadomość o rozpoczęciu kontroli może zmienić jej wynik. Oznacza to, że kontrolujący może przyjść bez względnie kiedy chce do siedziby przedsiębiorstwa, aby skontrolować pracodawcę. Dodatkowo, nie obowiązują go przepustki wstępu i nie podlega rewidowaniu. Przebieg wizytacji szczegółowo przedstawia art. 23 par. 1 pkt. 1-10 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy z dnia 13 kwietnia 2007 r. Zgodnie z jego brzmieniem inspektor ma obowiązek:
domagać się przyniesienia próbek surowców i materiałów wykorzystywanych , wytwarzanych lub powstających w czasie produkcji, , w takiej ilości, która pozwoli na zrobienie analiz lub badań, gdy są ściśle związane z przeprowadzaną kontrolą
wykonać kluczowe, w celu inspekcji, kopie albo wyciągi z akt, również domagać się od podmiotu kontrolowanego sporządzenia wymaganych zestawień i obliczeń w oparciu o dokumentację
nagrywać przebieg kontroli urządzeniami zapisującymi obraz lub dźwięk
sprawdzić dane personalne osób wykonujących pracę lub będących na obszarze kontrolowanej firmy, przesłuchać ich i domagać się od nich udowodnienia legalności swojego zatrudnienia albo posiadania innej możliwości zarobkowania
domagać się przyniesienia akt osobowych i wszelkich dokumentów pozwiązanych z wykonywaniem pracy przez zatrudnionych lub osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy
domagać się wyników ekspertyz, badań , pomiarów dotyczących produkcji bądź innej działalności kontrolowanej firmy
domagać się przedstawienia dokumentacji technicznej dotyczącej budowy, przebudowy albo rozbudowy budynku, w którym znajduje się kontrolowany podmiot, również domagać się zapoznania ze odpowiednią dokumentacją i ekspertyzą dotyczącą produkcji , z wzięciem pod uwagę próbek materiałów stosowanych do produkcji w danym zakładzie
domagać się od wszystkich pracobiorców, którzy pracują lub pracowali albo od osób, które wykonują lub wykonywały usługi na rzecz kontrolowanego przedsiębiorstwa, sporządzonych na piśmie i ustnych informacji w zagadnieniach objętych kontrolą
W momencie gdy informacje przekazane przez pracobiorcę, mogą narazić go na chodź by drobny uszczerbek lub pretensję z ujawnienia tych danych, wizytator PIP może wydać postanowienie o utajenie danych pracownika. Dzięki art. 23 par. 4 ustawy, zatrudniający może złożyć zażalenie do takiej decyzji i zwrócić się do organu kontrolującego z wnioskiem o odtajnienie danych personalnych zatrudnionego składającego zeznania. Musi dokonać tego w ciągu 3 dni, licząc od dnia przedłożenia właścicielowi firmy decyzji o utajnieniu danych.
Ponadto, przedsiębiorstwo, w którym odbywa się kontrola jest zmuszony zapewnić kontrolującemu warunki i środki, które umożliwią sprawną kontrolę, a przede wszystkim, niezwłocznie przynieść żądane akta i materiały, udzielić dostępu do urządzeń technicznych a także, jeśli istnieje taka możliwość, odrębne pomieszczenie z odpowiednim wyposażeniem.